Barnasáttmálinn í Kópavogi

Þann 27. maí 2021 fékk Kópavogsbær afhenta viðurkenningu í tilefni þess að bærinn hefur innleitt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Kópavogsbær er þar með kominn í í alþjóðlegan hóp barnvænna sveitarfélaga og var eingöngu annað sveitarfélagið á Íslandi til að komast í þann hóp.
Viðurkenningin kom í kjölfar þriggja ára umfangsmikillar vinnu, en þann 22. maí 2018 samþykkti bæjarstjórn Kópavogs að innleiða Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Vinnan fólst í 18 aðgerðum, þar sem stýrihópur, með þátttöku barna og ungmenna, vann að innleiðingunni, þar sem lögð var áhersla á að vinna með grunnstoðir Barnasáttmálans. Grunnstoðirnar eru: 2. greinin sem fjallar um jafnræði og enga mismunun, 3. greinin sem fjallar um að við gerum ávallt það sem barni fyrir bestu, 6. greinin sem fjallar um rétt barns til að lifa og þroskast, 12. greinin sem fjallar um rétt barns til að tjá sig. Aðgerðaráætlunin var kynnt á samráðsgátt og opið var fyrir athugasemdir íbúa haustið 2019. Þá var hún send til kynningar og umsagnar hjá nefndum og ráðum bæjarins. Í framhaldinu fóru allar aðgerðirnar í ítarlegri vinnu meðal sérfræðinga úr starfsliði Kópavogsbæjar sem sá um innleiðingarferlið í þverfaglegri samvinnu.

Viðhald viðurkenningar sem barnvænt sveitarfélag

Kópavogur heldur áfram metnaðarfullri vinnu sinni til að viðhalda viðurkenningu UNICEF. Ný aðgerðaráætlun er í vinnslu í samstarfi við UNICEF á Íslandi og fylgir ákveðinni forskrift í átta liðum og gera má ráð fyrir að taki tvö ár. Sextán manna stýrihópur skipaður börnum og ungmennum, fulltrúum sviða bæjarins og fulltrúum bæjarstjórnar vinnur áfram fyrstu drög að nýrri aðgerðaráætlun sem byggir á fyrirliggjandi opinberum gögnum um stöðu, heilsu og líðan barna í Kópavogi auk þess að taka mið af skoðunum barna og ungmenna í sérstakri könnun bæjarins, úr rýnihópasamtölum og fleiru.

Mælaborð um velferð barna í Kópavogi

Í tengslum við innleiðingu Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna í Kópavogi hefur verið þróað mælaborð sem hefur að geyma safn mælinga úr rannsóknum á velferð og stöðu barna og ungmenna í Kópavogi. Mælingarnar eru 83 talsins en auk yfirlits yfir einstakar mælingarnar hefur verið reiknuð vísitala barnvæns sveitarfélags á grundvelli mælinganna. Frekari upplýsingar um aðferðafræði við gerð mælaborðsins má finna hér (ísl), einnig er hægt að nálgast það á ensku(en).

Vinnan við mælaborðið hefur verið unnin í samstarfi við félagsmálaráðuneytið og UNICEF á Íslandi en þess má geta að verkefnið hefur hlotið alþjóðlega viðurkenningu UNICEF (Child Friendly Cities Initiative Inspire Awards) fyrir framúrskarandi lausn og nýsköpun í nærumhverfi barna. Verðlaunin voru veitt á ráðstefnu í Köln sem haldin var haustið 2019.

Uppbygging mælaborðsins

Mælaborðið samanstendur af fimm víddum sem vísa til grunnstoða Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Grunnstoðirnar eru 2. greinin sem fjallar um jafnræði og enga mismunun, 3. greinin sem fjallar um að við gerum ávallt það sem er barni fyrir bestu, 6. greinin sem fjallar um rétt barns til að lifa og þroskast og 12. greinin sem fjallar um rétt barns til að tjá sig.

Víddirnar fimm í mælaborðinu eru: 1. Menntun, 2. Jafnræði, 3. Heilsa & vellíðan, 4. Öryggi & vernd, 5. Samfélagsleg þátttaka.  

Vísitala barnvæns sveitarfélags er vísitala sem spannar allar víddirnar en einnig má skoða vísitölu hverrar víddar og jafnvel hvers þáttar innan hverrar víddar auk þess sem skoða má hverja og eina mælingu. 

Vegna skorts á gögnum aftur í tímann er ekki hægt að lesa mikið í þróun vísitalnanna í þessari fyrstu útgáfu. Þá ber að geta þess að hlutfallslega fáar mælingar eru fyrir börn á leikskólaaldri sem og ungmenni á aldrinum 17 til 18 ára en það endurspeglar skort á mælingum á velferð þessara aldurshópa. Lögð verður áhersla á að bæta þar úr. Áframhaldandi þróunarvinna mælaborðsins verður leidd af félagsmálaráðuneytinu og UNICEF en vonast er til að mælaborð um velferð barna og ungmenna verði innleitt í öll sveitarfélög landsins. Hægt er að skoða mælaborðið með því að smella á hlekkinn hér að neðan:

Mælaborð barna

Barnvænt sveitarfélag

Barnvænt sveitafélag er bær, borg eða samfélag sem stýrt er af sveitar- eða bæjarstjórn þar sem markmiðið er að bæta aðstæður barna og tryggja að ávallt sé tekið tillit til réttinda barna s.s. við gerð stefnu, verkefna eða við aðra ákvarðanatöku. Hugmyndafræði barnvænna sveitarfélaga byggir á alþjóðlegu verkefni UNICEF, Child Friendly Cities (CFC) en það hefur verið innleitt í fjölda sveitarfélaga víðsvegar um heim 

Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna

Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna varð að lögum árið 1990 en allar þjóðir heims – að undanskildum Bandaríkjunum – hafa samþykkt sáttmálann sem samanstendur af 54 greinum um réttindi barna. Barnasáttmálinn var fullgiltur fyrir Íslands hönd árið 1992 en fullgilding hans felur í sér að Ísland er skuldbundið að þjóðarétti til að virða og uppfylla ákvæði sáttmálans. Barnasáttmálinn var lögfestur hér á landi 2013 og er nú hluti af íslenskri löggjöf.

Samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins
Barnasáttmálinn á barnvænu máli